Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

João Ribeiro dos Santos,
hanesan xefe grupu FOSTAL iha Hera, hateten katak, “Grupune’e hahú husi klubu futeból.”
Loro-kraik ida, bainhira torneiu laiha, João halo enkontru ho nia kolega sira atu hahú halo
negósiu kuda modo. Sira hotukonkorda hodi hatama osan sentavu 25 kada semana.
Osan sira-ne’e, uza atu hola fini, adubu no transporte bá-mai.

Sira la iha difikuldade atu hahú tanba sira mai husi família to’os
na’in. Sira-nian grupu ne’e, iha feto na’in 2 ho mane na’in 4 no
sira-ne’e maiória joven, eskola iha universidade UNITAL no UNTL.
João sempre motiva membru feto sira, atu labele dependénsia
ba mane.


Iha tinan 2020, sira rona informasaun Grant ida husi Embaixada Nova Zelándia iha Timor-Leste ba programa “Ai-han
Di’ak Ba Moris Di’ak.” Sira mós bá aplika, ikusmai sira agradesetanba bele manán Grant ne’e ho osan rihun ruanulu resin rua
($22,000.00). Husi osan ne’e, sira haluan tan to’os modo bahektar 2, halo lutu hale’u, hola hand tractor ida, mini tiller ida
no karreta ida hodi hala’o distribuisaun ba modo.
Modo no ai-fuan ne’ebé sira kuda maka; Kankun, mostarda, brinjela, brokoli, tomate, pateka, melaun no haki’ak
mós ikan Nila. Produtu sira-ne’e, fa’an ba merkadu lokál no supermerkadu sira hanesan; Leader, Kmanek, Centru no Amigo
To’os Na’in.
Grupu ne’e mós tuir ona treinamentu, oinsá halo adubu orgániku husi organizasaun internasionál. Sira mós hetan fini husi Ministériu Agrikultura no Peska. Iha tinan 2019, sira hetan tan formasaun Permakultura iha Aileu husi Sektetária Estadu Joventude no Desportu. Hafoin ne’e, sira mós hetan fundus rihun tolu ($3,000.00)hodi fura bee.

Iha tinan 2020, sira rona informasaun Grant ida husi Embaixada Nova Zelándia iha Timor-Leste ba programa “Ai-han
Di’ak Ba Moris Di’ak.” Sira mós bá aplika, ikusmai sira agradese tanba bele manán Grant ne’e ho osan rihun ruanulu resin rua
($22,000.00). Husi osan ne’e, sira haluan tan to’os modo ba hektar 2, halo lutu hale’u, hola hand tractor ida, mini tiller ida
no karreta ida hodi hala’o distribuisaun ba modo.
Modo no ai-fuan ne’ebé sira kuda maka; Kankun, mostarda, brinjela, brokoli, tomate, pateka, melaun no haki’ak
mós ikan Nila. Produtu sira-ne’e, fa’an ba merkadu lokál no supermerkadu sira hanesan; Leader, Kmanek, Centru no Amigo
To’os Na’in.

Husi esforsu hirak-ne’e, agora dadaun grupu iha ona fundus Dollar rihun ida ($1,000.00) no osan sira-ne’e, uza hodi selu membru nia saláriu, hola fali sasan agrikultura no balun rai iha kofre grupu
nian.
João dehan, “Ami fiar an hodi hili negósiu ne’e, tanba produtu sira-ne’e uza adubu orgániku no pestisida orgániku. Ami mós
baibain han no la fó perigu ba ami-nia saúde no komunidade sira.
Ami sempre kolleita modo iha semana-semana no viziñu sira mós loroloron mai hola.”

Dezafiu ne’ebé grupu ne’e hasoru maka, dalaruma modo mai husi fatin seluk tama iha merkadu barak tebes. Ho nune’e, sira lori fali modo ba fa’an iha merkadu ki’ik sira. Bainhira sira bá fa’an, sira mós garante ba negosiante katak, modo sira-ne’e orgániku, la namlaik lailais no bele fa’an to’o loron 4 ka 5. Negosiante iha merkadu ki’ik fó nafatin fiar ba
sira.
Sira-nia susesu maka, sira bele selu rasik sira-nia eskola to’o universidade no sira mós bele suporta ekonomia família.

Lia-menon:
Husu ba Joven no inan-aman sira, hakarak sai to’os-na’in ne’ebésusesu presiza pasiénsia no esforsu atu bele iha kontinuasaun.
Nune’e, bele realiza ita-nian mehi.

Lafaek Ba Komunidade, Edisaun 1/2022