Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Projetu Lafaek Learning Media​, hanesan projetu edukasaun ne’ebé harii husi CARE Internasionál iha Timor-Leste no serbisu hamutuk ho Ministériu Edukasaun, Juventude no Desportu (MEJD) ho apoiu husi Programa Asisténsia Nova Zelándia kolabora hamutuk hodi serbí ba kualidade edukasaun ne’ebé di’ak iha Timor-Leste, liuhusi prodús no distribui Revista Lafaek sira bá eskola iha Timór laran tomak dala tolu (3) kada tinan, hodi tulun no hasa’e ​ ​abilidade no kuñesimentu iha área oioin, Revista Lafaek halo ona tinan ba dala 20 no foin primeira vez marka istória ida ho tarabandu ne’ebé maka halo husi suku Laline.

Laline hanesan postu administrativu Lakluta, Munisipiu Viqueque, Laline ko’alia ho lian inan; Lakalei, tetun terik no tetun uaimua, laline mós iha fatin turístiku no fatin istóriku, iha fatin istóriku ne’ebé maka koiñesidu tebes ho naran “We-Hali” ne’ebé maka sai hanesan fatin segundu konferensia saudoso Sr. Nicolau Lobato ho nia membru sira ne’ebé marka uza halo konferensia iha 2 fulan Abril 1977, Suku Laline hanesan suku ida ne’ebé natural tebes, iha eskola manorin no kanorin sira sei uza sira nia jogu tradisional sira ne’ebé maka hatun husi avô bei-ala sira ne’ebé sai hanesan ona kultura jerasaun ba jerasaun, iha loron 2 fulan setembru tinan 2022 iha eventu importante hanesan “Tarabandu atu labele estraga Revista Lafaek ho Tema Revista Lafaek Matadalan Matenek Kuda iha Aitana Foho Laline” ne’ebé maka hetan inisiativa husi Autoridade suku no EBF 1.2. Laline, objetivu husi tarabandu ne’e rasik atu fó haoin ba Manorin, Kanorin no Komunidade sira atu kuidadu didiak Revista Lafaek “ Revista Lafaek importante tebes ba ami ne’ebé maka moris iha área rural susar atu asesu ba livru seluk ami so iha Revista Lafaek maka sempre tulun ami iha ami nia atividade eskola no lorloron nian” Manorin

Eventu Tarabandu ne’e rasik iha moto ka modelo hanesan; Respeita revista lafaek, Labele les revista lafaek, Labele halo lakon revista lafaek , Labele fo impresta bainhira kanorin,komunidade no manorin sira halo maka sei hetan sansaun.

Sansaun husi Tarabandu maka hanesan; bainhira les, halo lakon no fo ema seluk impresta sei bolu inan-aman  mai hatán iha eskola no sansaun ida ne’e sei taka ka la simu tán Revista Lafaek.

Lei tarabandu ida ne’e hato’o husi lia nain ho lian Kha-bu, no Barikikita utaklibun ita iskola isnon tiliti isnon tirebasudi re nai ulun sira hodi lafaek bele nauk maibe bele akat maibe sira mos aforsa sira an akas sira an rodatik netik ita iskola si non rei matak usu duni rei matak anesan kita ruba kita dalen makerek inin baratek inin agora loro ita kontente tebes tanba ita nai ulun sira bele nauk akat bele akat sira mos rata huruti ruti huruti husneresno, horati ami inan-aman e katuas asuak lafaek anesan matenek ida mai kaijuda kita hoematenek ita oan sira hoematenek ita alin sira eratak ita inan ita aman ita husi lafaek ita oan sira simu iha iskola iha oin haat “Lafaek toik ka Lafaek ki’ik, Lafaek Prima, Lafaek Komunidade, Lafaek  isno Manorin sira ara professor sira kanorin iha iskola” inan aman sira se maka konta surat Lafaek ita mos seperkatak kuidadu ituma tui tulun ajuda konta makerek”

Nai ulun sira  soi rai metno otulun eselhate rai buku lafaek sale mola herite herilet hari entrega salate airosili iskola noitur noiler labarik labeleke  istraga labeleke soe mor arbiru” ho lian tetun katak “  ami agradese no apresia ho Revista Lafaek nia tulun hahu husi estudante , manorin no inan-aman sira ho lian midiki no lian habu dehan katak “Leo bandu ho tara bandu katak estudante sira tenke respeita no kuidadu ba Revista Lafaek labele lees, labele estraga husi Revistra Lafaek bele tulun estudante sira bele aprende lee no hakerek ajuda mos manorin sira oinsa sira nia kreatividade hanorin ba revista lafaek no tulun mos inan –aman sira husi revista Lafaek bele motiva sira atu halo produsaun ruma ne’ebé bele tulun sira ajuda sira nia uma laran ka familia

Tarabandu sai hanesan lei kultura Timór nian katak “ labaele estraga”  Suku Laline halo tarabandu ida ne’e tanba hare ba realidade katak suku Laline hanesan suku ida ne’ebé dook husi Vila ho susar atu asesu ba “eletrisidade, liña internet ka telefone liuliu livru ba kanorin sira” ho nune’e Revista Lafaek maka sempre tulun kanorin, manorin no komunidade sira fasil atu aprende kona-ba literasia,numerasia no material jeral sira no kreatividade sira ne’ebe maka bele tulun inan-aman no manorin sira tanba sai hanesan matadalan atu sir abele uza prátika iha ativiadade lorloron nian,

“Revista Lafaek bele fo korajen mai ami manorin sira atu halo kreatividade sira ne’ebé maka bele guia ami atu uza kreatividade hodi hanorin ho meios oioin    husi eskola katak revista ida nee diak tebes no fanu tebes ita iha ita nia estudu tomak. Eskola halo Lei tarabandu ba revista lafaek ho rajaun eskola kria tarabandu tamba revista lafaek maka livru ida nebe facil ba ema hotu asesu tantu manorin, kanorin, parseiru no komunidade iha eskola no uma, tulun tebes sira hodi aprende tamba livru iha ministerio edukasaun limitadu tebes no la autoriza atu lori ba uma so utiliza iha eskola deit ” haktuir kordenador EBF Laline.

Revista Lafaek sai hanesan modelo tebes ba suku laline tanba husi Revista Lafaek sir abele hetan informasaun oioin ne’ebe maka bele tulun tebes sira.

“Programa Revista Lafaek  tuir ha’u nia observasaun katak CARE la lao mesak maibé  lao ho governu RDTL, iha Timór revista lafaek nia abut klean tama to rai no nia tutun sae to kalohan tanba nee husi eskola halo misa selebrasaun ba loron aniversário eskola nian husu missa ba erói sira no husu tulun no agradese mós Revista Lafaek atu nia vida naruk ba nafatin iha Timor maske ita bot sira nia knaar ki’ik maibé revista nia kualidade boot  tebes ba nasaun ida ne’e no bele promove istória ka ai-knanoik oioin iha laran” haktuir Manorin Oliveiro.

“Ami kontente ho haksolok tebes hare revista mesak iha informasaun oioin de’it maibé iha tempu uluk nunka hetan informasaun sira hanesan ne’e maibé ohin loron revista sempre halo buat barak ami-nia oan sira hodi aprende di’ak liu tán.  Ami kontente tebes ho haksolok tanba Revista Lafaek sempre mai iha ami nia fatin no hare direita fatin istóriku sira ne’ebé maka iha suku laline iha maibé seidauk promove” Representante inan-aman.

“Ami mós hetan Revista Lafaek ba Komunidade  Iha biban balun bele hatudu ba inan-aman sira ne’ebé maka mai kosulta bele hare liuhusi dezeñu maske menus siensia maibé bele komprende liuhusi deseñu ne’ebé maka iha liliu liga parte saúde nian” Doutor Postu saude Laline

Durante atividade tarabandu ne’e hala’o kanorin sira hatudu jogu tradisional oioin ne’ebé maka hatudu husi kanorin sira hanesan jogu; Klaleik, kutis, lao-rai jogus sira ne’e husi kedas avo bei-ala sira ne’ebé maka tun mai jerasaun ba jerasaun iha suku Laline.

Jogu la’o rai
Jogu Klaleik
Jogu Kutis